Bedelli askerlik gençlerin beklenti içerisinde oldukları ve taleplerini sık sık sosyal medyada dile getirdikleri bir konu. Derhal her tercih öncesi artan beklenti 24 Haziran seçimlerine sırası gelmişken de görüldü. Cumhurbaşkanı Erdoğan ise bir zaman önce bu taleplere tercih sonrasını sinyâl ederek cevap verdi… Bedeli askerlik yasası 1987’den bu yana farklı gerekçelerle 5 kez çıkarıldı ve yaklaşık 400 bin birey faydalandı. Gelin Türkiye’nin bedelli serüvenine özetle bir göz atalım…
Başbakan Binali Şimşek, geçtiğimiz ay katıldığı bir programda gelen bir soru üstüne bedelli askerliğe olumlu baktıklarını ifade etmişti
Başbakan Şimşek’dan Bedelli Askerlik Açıklaması: ‘Müspet Bakıyoruz’ – Yıldırım’ın bu açıklaması ardından kamuoyunda erken seçim öncesinde bedelli askerlik düzenlemesinin çıkacağı yönünde beklenti oluşmuştu. Bedelli Askerlik ile İlgili Kafa Karıştıran Açıklamalar: Başbakan, Cumhurbaşkanı ve AKP Sözcüsü Neler Dedi? – Oysa AKP Sözcüsü Mahir Ünal’dan gelen “bedelli gündemimizde değil” açıklaması kafaları karıştırmıştı. Öbür açıklamaların arkasında başlayan tartışmalara son noktayı koyan isim ise Cumhurbaşkanı Erdoğan olmuştu. Erdoğan, Afrin operasyonun sürdüğü bir dönemde bedelli yasasının çıkarılmasının “şehitlere ve gazilere saygısızlık olacağını” söylemiş ve “Hayırlısıyla şu önümüzde seçim yeniden olsun, başkanlık sistemine geçiş dönemi hallolduktan daha sonra bunlar her yerde masaya yatırılır” diyerek tercih sonrasını sinyâl etmişti.
Toplamda 398.731 kişi faydalandı
Bedelli askerlik ile ilgili yasal çerçeve 1111 sayılı Askerlik Kanuna göre belirleniyor. İlgili kanun gereksinim halinde ve gerekli şartların oluşması durumunda yükümlülerin belirlenen bedeli ödeyerek askerlik hizmetinden muaf tutulmasına ihtimal veriyor. Cumhuriyet tarihinde ilk bedelli askerlik uygulaması 1987 yılında gerçekleştirildi. Bugüne dek bambaşka gerekçelerle 5 kere hayata geçirilen bu uygulamadan toplam 398.731 kişi faydalandı.
Son iki gerçekte dövizden TL’ye geçildi
Doğruluk Payı’nın aktardığına göre, askerlik hizmetinden ücret karşılığı muaf olmanın bedeli ise her gerçekte çeşitlilik gösterdi. 2011 öncesindeki uygulamalarda tutarlar döviz üzerinden belirlenirken, son iki uygulamada Türk Lirası uygulamasına geçildi. 1999 uygulamasında yükümlünün yaşına kadar iki öbür tutar belirlendi. Buna göre 1 Ocak 1973’ten önce doğanlar 15 bin Alman Mark’ı ödemekle yükümlüyken, 1 Ocak 1960’tan önce doğanlar için 20 bin Alman Mark’ı miktar belirlendi. 1999 uygulaması neticesinde 1 milyar 66 milyon mark gelir elde edildi. 2011 bedelli uygulamasından ise 30 yaşından gün alan yükümlüler 30.000 TL tutarı ödeyerek faydalanabildi. 1999 uygulamasının tersine, 2011 uygulamasından faydalananlar 21 günlük sembolik askerlik hizmetinden de muaf oldu.
Her ne değin beklenti karşılanamasa da 2104’te rekor katılım gerçekleşti
2014 uygulaması ise hem tutarı ve hem de kapsadığı yaş aralığı bakımından bir önceki uygulamadan daha cazipti. Bakanlar Kurulu’nda alınan kararla 31 Aralık 2014 tarihi itibariyle 27 yaşını doldurmuş olan kişiler uygulamadan faydalanabildi. Bedelli ücreti 18 bin TL olarak belirlendi. Bu seferki uygulamadan 611 bin kişinin faydalanabileceği hesap edilmişti, fakat gerçekleşen kullanım 203 bin birey civarında oldu. Beklentinin aşağı kalmakla beraber, 2014 yılında geçmiş senelerdeki uygulamalara kıyasla rekor sayıda birey bedelli askerlikten faydalandı. Dönemsel olarak gerçekleştirilen bedelli askerlik uygulamalarının yanı sıra, yurtdışında toplamda asgari 3 yıl çalışmış olan Türk vatandaşları 1.000 Euro döviz ödemesi karşılığında askerlik hizmetini yerine getirmiş sayılıyorlar.
Bedellilerin gerekçeleri neler oldu?
1987, 1992 ve 2011 bedelli askerlik uygulamalarının gerekçesi, biriken kaçak-saklı-bakaya konumundaki problemli sorumlu sayısının eritilmesi olarak açıklanırken, 1999 ve 2014’teki gerekçeleri farklıydı. 17 Ağustos Gölcük depreminin getirdiği parasal yükün hafifletilmesi 1999 bedelli uygulaması için gerekçe oldu. 2014 uygulamasından elde edilecek gelirin ise yalnızca TSK’nın savunma teknolojisi ihtiyaçlarını gidermek nedeniyle harcanacağı belirtildi. Başbakan Yıldırım da bedelliyle ilgili geçtiğimiz ay yaptığı yorumlama da buradan elde edilecek geliri savunma sanayisini güçlendirmede kullanmayı planladıklarını söylemişti. Bedelli askerlik Türkiye’nin gündemini meşgul etmeye devam edecek gibi duruyor. Bakalım bu beklenti ne süre, ne dek ücretle ve hangi gerekçelerle karşılanacak…
0 Yorum