Teyit.org işbirliği ile…
Geçen hafta oldukça viral olup, sosyal medyada, web sitelerinde ve hatta gazetelerde paylaşılan bazı haberler gerçeği yansıtmıyordu. teyit.org da sağ olsun, yeniden bu haberleri bizim için araştırıp gerçekleri ortaya çıkardı. Bakalım neler olmuş ve işin aslı neymiş?
1. “Fotoğrafların Cemal Kaşıkçı’nın parçalanan cesedini gösterdiği iddiası.”
Sosyal medyada ve WhatsApp gruplarında paylaşılan fotoğrafların, Suudi gazeteci Cemal Kaşıkçı’nın parçalanan bedenini gösterdiği bahis edildi. Sosyal medyada paylaşılan fotoğraflarda siyah plastik poşet içerisinde kesilmiş uzuvlar ve beyaz bir fayans üzerinde kafatasından yüz bölgesinin ayrıldığı görüntüler bulunuyor.Fotoğraflar keza polis ekiplerinin Belgrad Ormanı’nda yürüttüğü araştırmalar sırasında Kaşıkçı’nın parçalanmış cesedinin bulunduğu iddiasıyla da paylaşıldı.
Oysa fotoğrafların Kaşıkçı’nın parçalanmış bedenini gösterdiği iddiası dürüst değil.
Yüz derisini kafatasından öbür gösteren resim 2017 yılında Meksikalı bir kartelin infaz görüntüleri olduğu belirtilerek paylaşılmıştı. Indirimli kol ve etap uzuvlarını gösteren resim ise 8 Ağustos 2017 tarihinde haberleştirilen ve Darı, Gazze’de bir adamın parçalanarak siyah plastik poşetlere konulduğu belirtilen olaya ait.
2. “Elinde süt ve ekmek tutan çocuk fotoğrafının Ara Güler’e ait olduğu iddiası.”
Sosyal medyada paylaşılan fotoğraflarda, elinde ekmek ve süt yer alan çocuğun fotoğrafının 17 Ekim 2018 tarihinde hayatını kaybeden fotoğraf sanatçısı Ara Güler’e ait olduğu iddia edildi.
Ancak fotoğrafın Ara Güler’e ait olduğu iddiası doğru değil. Fotoğraf, bağımsızlık resim sanatçısı Erdal Printer göre 1989 yılında İstanbul Balat’ta çekildi.
Siyah-beyaz fotoğraflardan oluşan çok sayıda proje gerçekleştiren Erdal Yazıcı’nın 1989 yılında İstanbul’da çektiği “Balat’ta Sabahtan” isimli fotoğrafına, sanatçının kişisel internet sitesinden ulaşılabiliyor. Keza Cumhuriyet gazetesinin 9 Mayıs 1989 tarihli sayısında Yazıcı’nın bu fotoğrafına yer veriliyor. Printer’nın objektifine yansıyan fotoğraflardan oluşan ilk sergisinden de haberde bahsediliyor.
3. “Fotoğrafın topun ağzına bağlanarak İngilizler tarafından öldürülen Hint Müslümanlarını gösterdiği iddiası.”
Kayıtlar Tarih isimli Twitter sayfası kadar paylaşılan bir görselin, İngiliz askerlerinin Müslüman Hintleri topun ağzına bağlayıp öldürdüğünü gösterdiği bahis edildi.
Ama görselin İngiliz askerlerce topun ağzına bağlanan Hint Müslümanlarını gösterdiği konusunda bir delil bulunmuyor.
Her ne kadar İngilizlerin Hindistan’da Hindu ya da Müslüman ayırt etmeden bu idam yöntemini kullandığı bilinse de, görseldeki mahkumların Hint Müslümanları olup olmadıkları belirsiz. Zira söz konusu görsel, yaptığı gerçekçi savaş resimleriyle bilinen ve bununla beraber bir yolcu olan Vassili Verestchagin’e ait bir tablo. Rus ressamın, 1888 yılında New York’ta açtığı bir sergi sonrası Harper’s Weekly adlı dergiye yaptığı açıklamalarda ve ilgili haberde, resmin emin bir olayı yansıtmadığı açıklanmış. Eserin adı, “Blowing from Guns in British India” (İngiliz Hindistanı’nda toptan ateşlemek).
4. “Videonun Atatürk’ün ABD’de en iyi lider seçildiğini ve Obama’nın bunu ibraz ettiğini gösterdiği iddiası.”
Sosyal medyada paylaşılan bir videoda, Amerika Birleşmiş Devletleri’nde (ABD) Mustafa Kemal Atatürk’ün en iyi lider seçildiğini ve bunu ABD eski Başkanı Barack Obama’nın takdim ettiği bahis edildi.
Ancak videonun, ABD’de yılın liderinin Mustafa Kemal Atatürk seçildiği ve Obama’nın bunu ibraz ettiğini gösterdiği iddiası doğru değil.
Videodaki tabloya Mustafa Kemal’in portresi montajlanmış. Videonun orijinalinde ABD eski Başkanı Barack Obama’nın portresi görülebiliyor. Video, eski Başkan Barack Obama ve First Lady Michelle Obama’ya ait portlerin sunulduğu, 12 Şubat 2018’de Washington D.C.’deki Milli Portre Galerisi’nde gerçekleşen tören sırasında çekilmiş.
5. “ALO 182’den alınan randevularda 4,5 TL katılım payı alındığı iddiası.”
2012’den itibaren hizmet vermeye başlayan ALO 182 Merkezi Doktor Randevu Sistemi hattı, faaliyete geçtiği günden bu yanlamasına hattın her aranışında telefon faturalarına yansıyan ilave ücret iddialarına konu oluyor. Büyük Kasaba efsanesine dönüşen bu bahis son günlerde yeniden gündemde. Dağıtılmış haber sitelerine çoğu kere konu olan bu iddia, yaygın olarak kullanılan müşteri şikayet platformu “şikayetvar”da 2014 ve 2016’da almak üzere iki kere gündeme gelmişti.
ALO 182 randevu hattı arandığında ödenti alındığı iddiası dürüst. Bu ücretin 4,5 TL’lik bir ilave hizmet olduğu ve Bakanlık kadar alındığı iddiası ise içten değil.
Ücret telefon operatörleri tarafından belirlenen dakika başı fiyatlandırmaya göre faturaya yansıyor. ALO 182 Hattı, ivedi aramalar (112 Ivedi Takviye Hattı) dahilinde yer almadığı için mülâkat ücretine yan tutuluyor. Ama laf konusu ücretlendirme Sıhhat Bakanlığı kadar yok vatandaşın kullandığı telefon operatörleri kadar yapılıyor ve yurt içi arama ücreti (mobil şebekelerden değişmez şebekelere & mobil şebekelerden mobil şebekelere) dahilinde değerlendiriliyor. Operatörlerin yurt içi arama ücretleri BTK kadar belirlenen tavan fiyatın üstüne çıkamıyor.
6. “Videonun Umman’da doğum günü için balona bağlanıp düşen adamı gösterdiği iddiası.”
Dağıtılmış İnternet siteleri kadar haberleştirilen bir videonun, Umman’da doğum günü kutlaması için balonlarla uçurulan ve balonlara ast iplerin kopmasının gerisinde yere düşerek hayatını kaybeden bir adamı gösterdiği iddia edildi.
Fakat videonun, Umman’da doğum günü sürprizi olarak balonlarla uçurulan ve sonradan düşerek hayatını kaybeden bir kişiyi gösterdiği iddiası içten değil.
Söz konusu video iki ayrı videonun birleştirilmesiyle oluşturulmuş. Bir kişinin balonlara tabi bir sandalye ile gökyüzüne uçurulduğu videonun birincil kısmı, Dubai’deki bir emlak firmasının reklamına ait. Videonun ikinci kısmı ise Birleşik Arap Emirlikleri’ndeki (BAE) bir dağa tırmanırken Eylül 2018’de hayatını kaybeden Asyalı bir kadının kurtarılma anına ait görüntülerden.
0 Yorum